Dnia 9 czerwca 2018 roku Związek Szlachty Polskiej Oddział we Wrocławiu zorganizował wycieczkę do Wałbrzycha, w której wzięli udział członkowie i sympatycy Związku, a której celem było odnalezienie śladów księżnej Daisy von Pless. Program wycieczki obejmował Muzeum Porcelany w Wałbrzychu, Książęcą Palmiarnię oraz Zamek Książ. Wyjazd z Wrocławia zorganizowanej grupy nastąpił o godz. 9:00 z ul. Kazimierza Wielkiego.
     Historia odwiedzonego przez nas muzeum w Wałbrzychu sięga 1908 roku, kiedy to zostało założone przez Altertumsverein für das Waldenburger Gebirgsland (Towarzystwo Starożytności Ziemi Wałbrzyskiej) z inicjatywy Juliusa Joppicha i otrzymało nazwę Altertumsmuseum für das Waldenburger Gebirgsland (Muzeum Starożytności Ziemi Wałbrzyskiej). Muzeum Porcelany w obecnym kształcie posiada jedną z największych kolekcji XIX-wiecznej porcelany w Polsce. Trzon zbiorów to wyroby wiodących XIX-wiecznych manufaktur wałbrzyskich – Carla Franza Kristera, Carla Roberta Tielscha, Hermanna Ohmego i Franza Prausego. W zbiorach muzeum znajdują się także wyroby z fabryk dolnośląskich: w Jaworzynie Śląskiej (d. Koenigszelt), w Parowej – Tiefenfurt, C.H. Tuppack i S-ka, P. Donath i S-ka, K. Steinmann i S-ka, w Stanowicach (d. Stanowitz), Żarach (d. Sorau) i manufaktury „Zofiówka” w Suliszowie k. Jedliny (Sophienau). Znakomitą część kolekcji stanowi porcelana z wytwórni europejskich: Niemiec, Austrii, Czech, Rosji, Danii, Francji, Holandii i Anglii. Obok porcelany w zbiorach znajduje się zestaw europejskich fajansów. Co najważniejsze, ze względu na niewystarczającą powierzchnię wystawienniczą, prezentowana kolekcja to tylko część bogatych zbiorów Muzeum, która na zwiedzających robi naprawdę ogromne wrażenie.

      Palmiarnia w Wałbrzychu powstała z inicjatywy ostatniego przedstawiciela rodu Hochbergów na Zamku Książ - Jana Henryka XV. Książę budował ją z myślą o swojej małżonce Marii Teresie Cornwallis-West, zwanej Daisy, która była miłośniczką pięknych kwiatów i oryginalnych roślin. Budowa palmiarni datowana jest na lata 1908- 1911 (część autorów sugeruje lata 1911 - 1914). Inwestycja ta pochłonęła astronomiczną sumę 7 milionów ówczesnych marek w złocie. To jedyny taki obiekt w Polsce zachowany w swej historycznej konstrukcji. Centralną częścią obiektu był 15-metrowy budynek, zbudowany z metalu i szkła, w którym zasadzono palmy daktylowe. Całość została otoczona jednokondygnacyjnymi oranżeriami. Na powierzchni 1900 metrów kwadratowych, oprócz palmiarni, wzniesiono również cieplarnie, ogrody utrzymane w stylu japońskim, rosarium, ogród owocowo - warzywny i obszar pod uprawę krzewów. Całe przedsięwzięcie było tak ogromne, że otrzymało nazwę zakładu ogrodniczego. Zaraz po zakończeniu prac budowlanych do palmiarni sprawdzono ok. 80 gatunków nowych roślin. Oczkiem w głowie księżnej pozostawało jednak rosarium. Uprawiano w nim m. in. róże o śnieżnobiałych płatkach, dzisiaj znane jako odmiana "Daisy". Od początku istnienia palmiarni, obiekt był udostępniany zwiedzającym. Obecnie w wałbrzyskiej palmiarni rośnie ponad 250 gatunków roślin, które reprezentują florę różnych stref klimatycznych i różnych kontynentów. Warto zobaczyć m.in. bambusy, fikusy i krzewy z Azji; ekualiptusy, świerki i sosny z Australii; byliny z Afryki; kaktusy i agawy z Ameryki Śodkowej czy rośliny cytrusowe z basenu Morza Śródziemnego. Dla miłośników Dalekiego Wschodu prawdziwą gratką jest jedyna w Polsce stała wystawa drzewek bonsai. W ekspozycji najstarszym bonsai jest 200-letni jałowiec.

     Zamek Książ to miejsce, którego nie trzeba przedstawiać - od wielu lat stanowi jedną z wizytówek Dolnego Śląska. W ostatnim czasie na terenie tego obiektu dokonano jednak wielu inwestycji, które przywracają dawną świetność temu niezwykłemu miejscu. Na szczególną uwagę zasługuje prezentacja historii rodu Hochbergów, znajdująca się na górnych kondygnacjach zamku, okraszona licznymi fotografiami z codziennego życia ostatnich właścicieli, których odnalezienie na Zachodzie Europy stanowiło niemałą sensację. Zwraca również uwagę znamienny fakt, iż mimo wymiany narodowościowej na Dolnym Śląsku, związanej z przesiedleniami ludności niemieckiej i polskiej w 1945 r., współcześni mieszkańcy oraz włodarze tego regionu w pełni identyfikują się z losami ostatnich właścicieli książańskich dóbr, czego najlepszym dowodem jest gościnność, z jaką podejmuje się tutaj ostatnich żyjących potomków księżnej Daisy.

(Adam Biliński)

Muzeum Porcelany

Palmiarnia

Zamek